DUDAK VE DAMAK YARIKLIĞI

Dudak ve Damak Yarıklığı (DDY), embriyolojik dönemde çeşitli nedenlerden dolayı bebeğin yüz bölgesindeki yapıların birleşme kusuru nedeniyle ortaya çıkar. Halk arasında tavşan dudaklılık olarak bilinmektedir. Toplumda her 1000 doğumdan birinde görülmektedir. Bebekte dudak yarığı, damak yarığı ya da her ikisi birden olabilmektedir.

Dudak yarıklığı hamileliğin 4.haftasında, damak yarıklığı ise hamileliğin 4-8.haftaları arasında dudak ve/veya damak dokularının orta hatta birleşmesinin duraklaması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. DDY konuşma gelişimi üzerinde büyük etkilere sahiptir. Özellikle yarık damaklı çocuklar ses üretimlerinde zorlandıkları için yaşıtlarından büyük oranda geride kalırlar. Diğer gelişimsel özellikler açısından normal özellik gösterseler bile konuşma üretimini sağlayacak mekanizmaları yetersizdir.

Yarık damaklı çocukların dil ve konuşma gelişimi açısından daha fazla geride kalmamaları için dil ve konuşma terapistleriyle erkenden çalışmaya başlamaları gerekmektedir. Uygun terapi ve teknikler sonrasında normal ya da normale yakın bir dil gelişimine sahip olabilmektedirler.

Dudak-damak yarıklığı olan bireylerde nazal konuşma şekli yaygın olarak görülmektedir. Bu durum sesin rezonansını bozmaktadır. Hipernazalite, konuşma için gerekli olan akustik enerjinin ağızdan çıkması gereken seslerde buruna kaçarak konuşmanın rezonansını bozmasıdır. Hipernazalite, damak yarığına sıklıkla eşlik ettiği için bir takım artikülasyon problemlerine neden olabilmektedir. Bu problemlerin bazıları konuşma terapisi ile düzelebilecek, çocuğun damak deformitesini telafi etmek üzere geliştirdiği süreçlerdir. Bazıları yapısal sorunlara (hipernazalite ya da diş/çene anomalileri gibi) dayalı zorunlu olarak ortaya çıkan bozukluklardır. Konuşma terapisti değerlendirmesi sırasında bu bozuklukların hangilerinin zorunlu, hangilerinin telafi edici süreçler olduğunu belirler. Yapısal bozukluklar için doktorlara ya da ortodontiste yönlendirirken, telafi edici süreçler için konuşma terapisine başlatmalıdır.

Ülkemizde yapılan bir araştırmaya göre her 1000 doğumda 1 dudak damak yarığı görülmektedir.